Rookmelders verplicht sinds begin 2020

Sinds begin 2020 zijn rookmelders in alle woningen verplicht, zowel in huizen als in appartementsgebouwen. Omdat we nog altijd veel vragen omtrent de plaatsing van die rookmelders ontvangen, gingen we te raad bij het Agentschap Wonen-Vlaanderen voor duidelijke antwoorden.

Volgens de regelgeving moet een woning uitgerust zijn met één of meerdere rookmelders, geplaatst op de wijze bepaald door de Vlaamse Regering. De woning mag ook beschikken over een branddetectiesysteem dat gekeurd en gecertificeerd is door een daartoe erkend organisme.

Het is belangrijk hieraan te voldoen. Sinds 1 januari 2021 wordt de  afwezigheid van rookmelders gesanctioneerd als een “gebrek categorie II”, wat voldoende is om een appartement ongeschikt te verklaren.

In wezen zijn er geen specifieke vereisten voor de gemeenschappelijke delen van een appartementsgebouw en zo staat het ook letterlijk te lezen in de technische handleiding van het Agentschap Wonen-Vlaanderen: Er gelden geen verplichtingen voor de gemeenschappelijke delen van een appartementsgebouw (bv inkom- en traphal).

Zolders (= technische verdieping) en kelders

  • De plaatsing van rookmelders is verplicht voor zolders of kelders waarin zich een technische installatie bevindt
  • en voor individuele kelders die rechtstreeks of vanuit het appartement te betreden zijn

Een rookmelder moet geplaatst worden op een zolder of in een kelder waarin zich een technische installatie bevindt. Ongeacht of dit een individuele of gemeenschappelijke zolder of kelder is. Van zodra een technische installatie aanwezig is moet daar een rookmelder geplaatst worden.

Er is geen rookmelder nodig wanneer een zolder of kelder zonder technische installatie enkel toegankelijk is via de gemeenschappelijke delen.

Wanneer er geen technische installatie is, moet gelet worden op welke manier de kelder of zolder toegankelijk is. Is dat rechtstreeks vanuit het appartement, zonder dat de gemeenschappelijke ruimten doorkruist moeten worden, dan beschouwt de woningcontrole de kelder of zolder als deel van het appartement. Ze zien het dan als extra bouwlaag die dus voorzien moet worden van een rookmelder.

Tellerlokalen

De rookmeldersverplichting legt op dat in een gemeenschappelijke kelder of zolder waarin zich een technische installatie bevindt, een rookmelder moet hangen. De term technische installatie moet hier ruim geïnterpreteerd worden. Dat wil zeggen dat de tellers van de nutsvoorzieningen mee onder die term vallen.

Dus, ook al staat er in de kelder of op zolder enkel een teller voor water, elektriciteit en gas, toch moet een rookmelder voorzien worden.

In dit geval is één rookmelder op de verdieping voldoende en hoeft er niet één per lokaal geplaatst worden. Maar ook hier speelt het aandachtspunt van de compartimentering.

Afgesloten ruimte voor liftmechaniek

In appartementsgebouwen bevindt zich vaak een liftmachinekamer die enkel toegankelijk is voor de onderhouds- en keuringsfirma. Als die afgesloten ruimte zich op de gemeenschappelijke zolder of in de kelder bevindt, valt die onder de rookmeldersverplichting, want ook dit is een technische installatie.

Gezien deze ruimte doorgaans niet toegankelijk is voor de eigenaar en bewoners, raden we aan om de rookmelder net buiten het lokaal te plaatsen, waar de toegang vrij is.

Bouwlaag versus ruimte

Wettelijk moet men minstens één rookmelder plaatsen per volledige bouwlaag. Die regel geldt ook voor gemeenschappelijke kelders en zolders. Maar wat als die ruimten onderverdeeld zijn in compartimenten?

Een rookmelder dient om een vroeg signaal van brand of rookontwikkeling te geven. Als die doelstelling gegarandeerd kan worden zonder in elke ruimte een rookmelder te hangen, is het logisch dat dit ook niet gebeurt. Prioriteit is dat de aanwezige rookmelders voldoende zijn om geen risico op brand te lopen. Ook volgens het Agentschap volstaat normaliter één rookmelder per bouwlaag.

Elke kelder/zolder met een technische installatie wordt als bouwlaag gezien. Dus is één rookmelder voldoende voor de volledige kelderverdieping.

Wanneer de kelderverdieping echter ingedeeld is in compartimenten door middel van o.a. brandwerende deuren, zal een rookmelder moeten geplaatst worden in elk van die compartimenten. Dat is nodig, omdat brandwerende deuren de rookontwikkeling een tijdlang tegen houden.

In grote appartementsblokken staan de technische installaties vaak in aparte lokalen op de kelder- of zolderverdieping. In dat geval kan geopteerd worden om de rookmelder te plaatsen in de gemeenschappelijke gangen vlakbij deze lokalen.

Ruimte op het gelijkvloers

Het risico op brand is gekoppeld aan de technische installatie, niet aan de locatie. Er zijn immers heel wat appartementsgebouwen waar geen kelder- of zolderverdieping is. Daar bevinden de technische installaties zich meestal in een lokaal op het gelijkvloers, in de buurt van de inkomhal. In dit geval is een rookmelder niet strikt verplicht. Toch raden we aan om er één te plaatsen in de buurt van het lokaal omwille van de veiligheid van de bewoners. Maar dat is dus vrijblijvend.

Ondergrondse parkings

Auto’s vormen weliswaar een brandlast en ook laadpalen kunnen een bijkomend risico zijn, maar omwille van uitlaatgassen worden in garages geen rookmelders gehangen. Ook in de regelgeving wordt hierover niets vermeld.

Wanneer de ondergrondse parking echter een kelderverdieping is waar ook een technische installatie staat, is een rookmelder wél verplicht. Deze moet in dit geval wel oordeelkundig geplaatst worden, zodat de melder geen invloed van uitlaatgassen ondervindt.

Om te onthouden

Rookmelders zijn gevoelig aan stoom- en rookontwikkeling. Wanneer een rookmelder wordt geïnstalleerd in bijvoorbeeld een stooklokaal, zal die onvermijdelijk veel afgaan. Een opeenvolging van vals alarm zorgt voor overlast, tijdverlies en het ergste van al: een onverschilligheid tegenover een alarmsignaal dat wél gerechtvaardigd is.

Daarom formuleert het Agentschap Wonen-Vlaanderen om bij lokalen met risico op stoom- en rookontwikkeling de rookmelder net buiten die ruimte te hangen. Zo geeft die enkel signaal bij brand of onrustwekkende rookvorming.

Om deze regelgeving toe te passen zal uw syndicus het nodige doen.